Rezonans magnetyczny to badanie diagnostyczne pozwalające zajrzeć w głąb ludzkiego ciała bez użycia promieniowania. W naszym poradniku wyjaśniamy, na czym polega MRI, kiedy się je wykonuje i jak wygląda przebieg badania krok po kroku.
Dla wielu pacjentów pojęcia „diagnostyka obrazowa” czy „MRI” brzmią tajemniczo, a czasem nawet niepokojąco. W niniejszym artykule chcieliśmy więc przybliżyć rezonans magnetyczny (MRI, z ang. Magnetic Resonance Imaging). Badanie MRI to nieinwazyjne badanie, które pozwala lekarzom, zajrzeć do wnętrza ludzkiego ciała z precyzją, o jakiej ich poprzednicy mogli tylko marzyć. W przeciwieństwie do tomografii komputerowej czy klasycznego rentgena, rezonans nie wykorzystuje promieniowania jonizującego (promieni rentgenowskich). Zamiast tego, opiera się na fascynującym oddziaływaniu fizyki i biochemii. Ten poradnik przeprowadzi Państwa krok po kroku przez świat rezonansu magnetycznego – od zasady działania, przez wskazania, aż po faktyczny przebieg badania.
Na czym polega rezonans magnetyczny? Siła magnesu i fal radiowych
Zastanawialiście się kiedyś, jak to działa? W dużym uproszczeniu, aparat do rezonansu magnetycznego to gigantyczny, ale niezwykle precyzyjny magnes. Nasze ciała składają się w większości z wody, a woda to H₂O. Kluczowy jest tu wodór (H), a konkretnie jego jądra, czyli protony. Aparat MRI generuje bardzo silne pole magnetyczne, które "porządkuje" te protony w ciele pacjenta. Następnie, urządzenie wysyła krótkie, nieszkodliwe fale radiowe, które na chwilę wytrącają protony z tego uporządkowania. Gdy fale radiowe cichną, protony wracają na swoje miejsce, oddając przy tym energię – niczym małe echa. Komputer zbiera te sygnały i, stosując skomplikowane algorytmy, przekształca je w niezwykle dokładne, przekrojowe obrazy ciała. To właśnie dzięki tej technologii placówki oferujące rezonans magnetyczny, takie jak MRI Diagnostyka Warszawa wykorzystują MRI w ocenie tkanek miękkich.
Rezonans kontra tomografia komputerowa
Pacjenci często mylą rezonans magnetyczny z tomografią komputerową (TK). Oba badania służą do obrazowania wnętrza ciała, ale robią to zupełnie inaczej i sprawdzają się w różnych sytuacjach.
Tomografia komputerowa (TK) to w zasadzie seria bardzo zaawansowanych zdjęć rentgenowskich. Jest niezwykle szybka (badanie trwa sekundy lub minuty) i dobrze pokazuje kości, płuca oraz świeże krwawienia (np. przy urazach głowy).
Rezonans magnetyczny wykorzystywany jest natomiast przy obrazowaniu tkanek miękkich. Mózg, rdzeń kręgowy, mięśnie, stawy, więzadła, narządy jamy brzusznej (jak wątroby czy gruczoł krokowy) – tutaj MRI może pokazać swoje możliwości. Ponieważ badanie rezonansem magnetycznym trwa dłużej (zazwyczaj od 20 do 60 minut), pozwala na zebranie szczegółowych danych. Jest szczególnie przydatne w neurologii (np. przy podejrzeniu stwardnienie rozsiane), ortopedii (ocena uszkodzeń w stawach) czy onkologii (precyzyjne lokalizowanie guzów i przerzuty). W skrócie: złamanie lub uraz klatki piersiowej? Prawdopodobnie lekarz zaleci TK. Subtelne zmiany w mózgu, stany zapalne lub problem ze stawem? Przypuszczalnie rezonans magnetyczny.
Wskazania do badania
Zakres zastosowanie MRI jest ogromny. To radiologiczny odpowiednik szwajcarskiego scyzoryka. Wskazania do wykonania badania obejmują niemal każdą specjalizację medyczną. Rezonans można wykorzystać do diagnozowania udarów, guzów mózgu, tętniaków, a także chorób demielinizacyjnych (jak wspomniane stwardnienie rozsiane) czy wady rozwojowe. Skierowanie na badanie rezonansem magnetycznym może być także wystawione w celu oceny przyczyn bólów głowy czy zaburzeń neurologicznych.
W ortopedii, rezonans pozwala nam zajrzeć w głąb stawów bez konieczności interwencji chirurgicznej. Widzimy uszkodzenia łąkotek, więzadeł, chrząstek czy ścięgien. Jest także stosowany w diagnostyce choroby zwyrodnieniowej stawów, problemów z kręgosłupem czy ocenie stawy krzyżowo-biodrowe. W onkologii, MRI z kontrastem (o czym za chwilę) służy do wykrywania zmian chorobowych, ocenie ich charakteru, stopnia zaawansowania oraz monitorowaniu leczenia, np. w obrębie miednicy mniejszej, piersi czy właśnie jamy brzusznej.
Rezonans magnetyczny głowy i kręgosłupa: Co możemy zobaczyć?
Skupmy się na dwóch najczęstszych badaniach. Chyba najczęściej wykonywanym badaniem jest rezonans magnetyczny głowy. Ułatwia on wykrycie udaru mózgu, znalezienie przyczyny przewlekłych bólów głowy, diagnozowanie guzów czy ocenę zmian po urazach. To badanie może być także zlecone w diagnostyce padaczki i wielu chorób neurodegeneracyjnych.
Z kolei rezonans magnetyczny kręgosłupa może być istotne dla pacjentów cierpiących na przewlekły ból kręgosłupa. Rezonans ma tam za zadanie ocenić stan dysków międzykręgowych (słynne "dyskopatie"), zlokalizować ucisk na nerwy, zdiagnozować stany zapalne w kręgach czy wykryć zmiany nowotworowe lub pourazowe w rdzeniu kręgowym.
Diagnostyka stawów
Mówiąc o ortopedii, nie można pominąć znaczenia MRI w ocenie stawów. Weźmy na przykład kolano – zmorę sportowców i osób aktywnych. Zwykłe prześwietlenie pokaże kości, ale nie powie nam nic o stanie więzadeł krzyżowych czy łąkotek. To właśnie rezonans magnetyczny pokazuje te struktury jak na dłoni. Dla sportowców, ale też osób zmagających się ze skutkami urazów, kluczowe jest obrazowanie stawów. Szczegółowe informacje na temat jednego z najczęstszych badań, jak np. rezonans kolana, można znaleźć na stronach specjalistycznych placówek (np. https://mridiagnostyka.pl/rezonans-kolana/). To samo dotyczy barków, bioder (w tym stawy krzyżowo-biodrowe) czy stawów skokowych.
Przygotowanie do badania: Czy rezonans wymaga specjalnego przygotowania?
W większości przypadków badanie rezonansem magnetycznym nie wymaga specjalnego przygotowania. W przeciwieństwie do niektórych badań jamy brzusznej (jak USG czy gastroskopia), przed rezonansem głowy czy kręgosłupa można normalnie jeść, pić i przyjmować swoje stałe leki przyjmowane (choć zawsze należy to potwierdzić przy rejestracji).
Wyjątkiem jest badanie mri z kontrastem lub badanie jamy brzusznej (np. cholangiografia MR), które może wymagać bycia na czczo. Najważniejszym elementem przygotowania jest jednak kwestia bezpieczeństwa. Ponieważ w pomieszczeniu panuje silne pole magnetyczne (które jest aktywne zawsze, nie tylko w trakcie badania!), absolutnie nie wolno wnosić do środka żadnych metalowych przedmiotów. Dotyczy to biżuterii, zegarków, kluczy, telefonów, kart płatniczych (zostaną rozmagnesowane), a także odzieży z metalowymi elementami (guziki, zamki, fiszbiny w biustonoszu). Pacjent przebiera się w specjalną odzież szpitalną.
Przeciwwskazania: Kiedy badanie MRI jest wykluczone?
Choć to nieinwazyjne badanie i uznawane za bezpieczne, istnieją bezwzględne przeciwwskazania do jego wykonania. Najważniejszym jest posiadanie wszczepionego rozrusznika serca lub kardiowertera-defibrylatora. Pole magnetyczne może zakłócić ich pracę, co stanowi bezpośrednie zagrożenia życia. Podobnie, przeciwwskazaniem jest implantu ślimakowego (starszego typu), neurostymulatory, czy metaliczne klipsy na tętniakach w mózgu.
Co z innymi metalowymi elementami? Nowoczesne endoprotezy stawów, stabilizacje kręgosłupa czy implanty stomatologiczne są zazwyczaj wykonane z materiałów (jak tytan), które są bezpieczne w rezonansie magnetycznym. Jednak zawsze należy poinformować personel o każdym obcym ciele w organizmie. Dotyczy to także ewentualnych opiłków metalu (np. u ślusarzy czy spawaczy), zwłaszcza zasłoniętych kośćmi lub w obrębie gałki ocznej. Względnym przeciwwskazaniem jest także pierwszym trymestrze ciąży – badanie wykonuje się wtedy tylko w razie absolutnej konieczności.
Przebieg badania: Czego się spodziewać w tunelu?
Gdy pacjent jest już przebrany i ankieta bezpieczeństwa wypełniona, zostaje poproszony o położenie się na specjalnym, ruchomym stole. To właśnie ten stół wsuwa się do wnętrza aparatu (tzw. gantry). Pacjent znajduje się w pozycji leżącej. Najważniejszym zadaniem pacjenta w czasie badania jest leżenie absolutnie nieruchomo. Nawet drobny ruch może zepsuć całą sekwencję i zniekształcić obrazów.
Wiele osób obawia się hałasu. I słusznie – aparat rezonansu magnetycznego jest głośny. Dźwięki przypominają czasem koncert muzyki industrialnej lub pracę młota pneumatycznego. Jest to normalne, spowodowane wibracjami cewek w polu magnetycznego. Pacjent otrzymuje stopery do uszu lub specjalne słuchawki, przez które często puszczana jest muzyka. Przez cały czas badania (które, w zależności od badanej części ciała, trwa od 20 do 60 minut), pacjent ma stały kontakt z technikiem przez mikrofon i kamerę oraz dostaje do ręki specjalny przycisk alarmowy.
Kontrast w MRI: Czy jest potrzebny i bezpieczny?
Czasem, aby lepiej uwidocznić pewne struktury, konieczne jest podanie środka kontrastowego. W MRI stosuje się preparaty na bazie gadolinu (nie mylić z jodowym środkiem cieniującym z tomografii komputerowej). Kontrast podaje się dożylnie. Jest on szczególnie wykorzystywany w onkologii (aby pokazać granice guza i przerzuty), w ocenie aktywnych stanów zapalnych (np. w stwardnienie rozsiane) czy w badaniach naczyniowych.
Podanie kontrastu jest generalnie bezpieczne, a reakcje alergiczne są rzadsze niż przy kontraście jodowym. Przed podaniem gadolinu zawsze sprawdzamy jednak aktualny poziom kreatyniny we krwi, aby ocenić wydolność nerek – to one odpowiadają za usunięcie środka z organizmu. Zawsze należy zabrać ze sobą dokumentację medyczną dotyczącą chorób nerek. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej jak co to jest i jak działa kontrast w medycynie, koniecznie przeczytaj artykuł https://mridiagnostyka.pl/porady/kontrast-w-diagnostyce-obrazowej/.
Podsumowując, rezonans magnetyczny to niezwykłe narzędzie diagnostyczne. Pozwala nam na wykrywanie zmian chorobowych na bardzo wczesnym etapie, co może mieć wpływ na zdrowie i życie pacjentów. Choć sam dłuższy czas badania i hałas mogą być dla niektórych niekomfortowe, istota diagnostyczna uzyskanych obrazów jest niezwykle ważna.
Źródła:
https://zdrowyplus.pl/jak-przetrwac-rezonans-magnetyczny-przygotowanie-do-rezonansu-magnetycznego-i-praktyczne-porady/
https://nasze-lomianki.pl/rezonans-magnetyczny-w-lomiankach/
https://waw4free.pl/informacja-2361-rezonans-magnetyczny-glowy-wszystko-co-powinienes-wiedziec-o-tym-badaniu
